Bộ KH&CN không thẩm định được công nghệ mà Formosa sử dụng
Bộ KH&CN không thẩm định được công nghệ mà Formosa sử dụng khi công ty này xin cấp giấy phép đầu tư tại Hà Tĩnh do không đủ thông tin.
Đó là khẳng định của ông Đỗ Hoài Nam, Vụ trưởng Vụ Đánh giá, thẩm định và giám định công nghệ (ĐTG), Bộ KH&CN, tại họp báo thường kỳ quý II/2016, ngày 5/7.
Bất cập trong thẩm định công nghệ nước ngoài
Ông Nam cho biết, theo luật Đầu tư năm 2005, việc cấp giấy chứng nhận đầu tư cho Formosa thuộc thẩm quyền UBND tỉnh Hà Tĩnh. Đối với những dự án xin chấp thuận chủ trương đầu tư của Thủ tướng như Formosa, UBND tỉnh Hà Tĩnh phải hỏi ý kiến các bộ ngành liên quan trước khi cấp phép.
Khi đó, UBND tỉnh Hà Tĩnh đã gửi công văn xin ý kiến kèm theo báo cáo tiền khả thi dự án. Bộ KH&CN cũng đã gửi công văn ngày 27/5/2008 trả lời về vấn đề này.
Tuy nhiên, theo ông Nam, trong báo cáo tiền khả thi, Formosa chỉ nêu công nghệ mà họ sử dụng là công nghệ lò cao truyền thống chứ không có thông tin chi tiết về thiết kế kỹ thuật. Vì thế, trong văn bản trả lời, Bộ KH&CN chỉ khẳng định, đây là công nghệ được sử dụng phổ biến trong các nhà máy luyện gang thép và không phải là công nghệ mới.
Ông Nam giải thích, khi luật Đầu tư 2005 được ban hành, hợp nhất luật đầu tư trong nước và đầu tư nước ngoài, phần giải trình về công nghệ đã được đơn giản hóa.
Bộ KH&CN thừa nhận bất cập trong quy đinh kiểm tra công nghệ dự án đầu tư
"Nội dung công nghệ mà nhà đầu tư cung cấp trong bước xin giấy chứng nhận đầu tư chỉ là nội dung báo cáo tiền khả thi mà thôi", ông Nam cho biết.
Theo Vụ trưởng Nam, khi hợp nhất luật đầu tư trong nước và nước ngoài để ban hành Luật Đầu tư 2005, Bộ KH&CN đã có ý kiến khẳng định, việc đơn giản hóa thủ tục để rút ngắn thời gian cấp phép dự án đồng nghĩa với việc không có đủ thông tin về công nghệ để xem xét, thẩm định ở giai đoạn cấp giấy chứng nhận đầu tư.
"Trong quá trình đóng góp sửa đổi luật Đầu tư 2015, chúng tôi đã đề nghị tăng cường công tác thẩm định công nghệ trong giai đoạn xem xét. Tuy nhiên, khi luật được thông qua, chỉ dự án sản xuất có sử dụng công nghệ hạn chế chuyển giao mới phải thẩm định ở giai đoạn cấp giấy chứng nhận đầu tư", ông Nam nói.
Ông Nam cũng cho rằng, đây là một bất cập trong quy định xem xét cấp giấy chứng nhận đầu tư. Bởi lẽ, về nguyên tắc, khi xin cấp giấy chứng nhận đầu tư, nhà đầu tư phải đưa ra phương án công nghệ khác nhau để lựa chọn.
"Một khi lựa chọn công nghệ không phù hợp, nhà máy đi vào sản xuất rồi thì việc sửa chữa, thay thế rất phức tạp", ông Nam khẳng định.
Cũng tại họp báo, khi nói về trách nhiệm của Bộ KH&CN khi một công nghệ xử lý nước thải gây ô nhiễm như của Formosa lại được đưa về Việt Nam, đại diện Bộ KH&CN cho biết, tùy theo mức độ dự án đầu tư mà việc thẩm định công nghệ được phân cấp cho các cơ quan khác nhau, có những dự án do Bộ KH&CN thẩm định, có những dự án lại do Sở KH&CN của tỉnh/thành phố thẩm định.
Riêng trường hợp Formosa, trách nhiệm thẩm định công nghệ ban đầu được giao cho Bộ Công thương. Do đó, việc giám sát thay đổi công nghệ xử lý nước thải của Formosa thời gian tới cũng thuộc thẩm quyền của Bộ Công thương.
Đánh giá về mức độ thiệt hại ở các vùng biển miền Trung, Thứ trưởng Phạm Công Tạc, Bộ KH&CN nhấn mạnh: “Các nhà khoa học phải trả lời một cách khoa học và chính xác. Tôi cảm thấy rất buồn khi có nhiều người không học tập, không nghiên cứu chuyên môn về vấn đề đó nhưng vẫn lên báo chí, mạng xã hội nói vanh vách.
Do vậy, để đảm bảo thông tin chính xác, khoa học, có những thông tin Bộ KH&CN không thể tùy tiện trả lời ngay cho báo chí và người dân được mà cần căn cứ vào số liệu khoa học cụ thể".
Bên cạnh đó, trước việc xây dựng phương án khắc phục, làm sạch môi trường biển miền Trung, PGS.TS Vũ Đức Lợi - Phó viện trưởng Viện hóa học cho biết, công tác này đã được Chính phủ giao cho Bộ TN&MT.
Còn nhiệm vụ mà Chính phủ giao cho Bộ KH&CN chỉ là hỗ trợ Bộ TN&MT xác định nguyên nhân dẫn đến hiện tượng hải sản chết bất thường, đồng thời hỗ trợ các cơ quan điều tra củng cố các bằng chứng cần thiết để xác định thủ phạm.
Thời gian qua, Bộ KH&CN đã hoàn thành nhiệm vụ này với những nỗ lực và cố gắng cao nhất. Cụ thể, Bộ đã chủ trì, phối hợp với Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam và các Bộ, ngành thành lập Hội đồng chuyên gia KH&CN quốc gia, huy động hơn 100 nhà khoa học trong nước và nhiều nhà khoa học nước ngoài để đánh giá, xác minh chính xác nguyên nhân gây ra hiện tượng cá chết hàng loạt ở miền Trung.