“Trong cuộc họp mới nhất ngày 22/10, Ban chấp hành HNVHN đã đi đến thống nhất trong một vài ngày tới sẽ có quyết định bằng văn bản về việc thu hồi giải thưởng của nhà thơ Phan Huyền Thư. Quyết định này khẳng định thông tin từ khi tập thơ “Sẹo độc lập” xuất bản năm 2014 cho đến khi được trao giải thưởng thì không nhận được bất kỳ ý kiến, văn bản phản hồi nào nói về chất lượng hay bản quyền tập thơ nên Hội đồng Thơ HNVHN mới quyết định trao giải. Sau khi trao giải thì nổi lên những lùm xùm về nghi vấn “đạo” thơ.
Chúng tôi xác định, không phải tranh chấp cá nhân giữa hai nhà thơ Phan Huyền Thư và Phan Ngọc Thường Đoan mà liên quan trực tiếp đến tác phẩm HNVHN trao giải nên đã phân tích, bàn bạc kĩ lưỡng trước khi đi đến quyết định thu hồi. Chúng tôi nhận định, văn bản bài “Buổi sáng” của Phan Ngọc Thường Đoan có trước tính đến thời điểm xác minh, Phan Huyền Thư không đưa ra được bất cứ bằng chứng nào để chứng minh bài thơ của chị sáng tác trước Phan Ngọc Thường Đoan. Và chính vì không có bằng chứng đó, Hội đã đi đến quyết định thu hồi giải vì đây là vụ việc công luận, báo giới, các văn nghệ sĩ rất quan tâm. Nó trở thành cơn sốt, tai tiếng về giải thưởng. Việc nói là nghi “đạo” thơ khác hẳn với việc nói rằng Phan Huyền Thư đã “đạo” thơ dù với những bằng chứng đã có, phần nào chứng minh được rằng có vấn đề “đạo” thơ rất rõ ràng.
Cũng xin nói thêm, chuyện thu hồi giải thưởng là quyết định rất mở cho Phan Huyền Thư. Bây giờ chị ấy cứ đi tìm, đến bao giờ tìm được chứng cứ về thì lúc đó vụ việc không còn là vấn đề bình thường của Hội Nhà văn nữa. Đó sẽ là vấn đề tranh chấp bản quyền, tòa án giải quyết và Hội sẽ vào cuộc”.
“Tôi thấy HNVHN vào cuộc và đưa ra quyết định rất kịp thời. Điều này thể hiện sự quan tâm, nghiêm khắc của Hội về sự việc này. Với tập thơ “Sẹo độc lập”, Hội đồng Thơ HNVHN đánh giá tác giả Phan Huyền Thư là người sáng tác trẻ, có dấu ấn nên thống nhất bỏ phiếu và trao giải cho tập thơ như một sự ghi nhận. Tuy nhiên, sau khi tiếp nhận ý kiến về nghi án “đạo” thơ, chúng tôi thực sự cảm thấy ái ngại.
Trước hết, tôi cũng như các thành viên trong Ban chấp hành Hội thẳng thắn nhận lỗi trong việc sơ suất để lọt tác phẩm nghi vấn “đạo”. Cũng xin thú thật, không phải tập thơ nào chúng tôi cũng tìm hiểu cặn kẽ được từng bài, từng câu rồi đem ra so sánh, soi xét đã đăng ở đâu chưa, có giống tác phẩm nào không.
Ngay sau khi có dư luận về bài thơ gây tranh cãi của nhà thơ Phan Huyền Thư, HNVHN đã ngay lập tức liên hệ với chị ấy và các thành viên trong Ban chấp hành Hội để tìm hiểu sự việc. Thời điểm HNVHN đưa ra quyết định thu hồi thì Phan Huyền Thư vẫn chưa đưa ra được chứng cứ. Chúng tôi cũng căn cứ vào thư xin lỗi có nguyện vọng xin rút giải thưởng vì không muốn chuyện ồn ào làm phiền lòng Hội và dư luận của nhà thơ Phan Huyền Thư. Cho đến giờ phút này, chúng tôi hoàn toàn yên tâm về quyết định thu hồi giải thưởng nói trên”.
“Sau quyết định thu hồi giải thưởng của nhà thơ Phan Huyền Thư, tôi cũng như Ban chấp hành HNVHN có tiếp nhận nhiều ý kiến đa chiều, trong đó có nhận định của nhà thơ Nguyễn Quang Thiều về chuyện thu hồi giải thưởng là chưa hợp tình, hợp lý. Chúng tôi rất trân trọng ý kiến đó, nhưng tôi khẳng định, quyết định của HNVHN là kịp thời và có căn cứ thể hiện tinh thần, trách nhiệm của Hội trước các sự kiện liên quan đến hoạt động của Hội, hội viên của Hội.
Chúng tôi căn cứ vào đâu? Vào những chứng cứ hiện thời phần nào khẳng định nghi vấn “đạo” thơ. Đó không thể là hai tác phẩm độc lập. Chuyện trùng lặp này gây ảnh hưởng xấu đến uy tín Hội, đời sống văn học, vi phạm quyền tác phẩm của tác giả khác. Quyết định nhanh, kịp thời của HNVHN có tác động tích cực đến tình hình chung, giảm những lùm xùm, tranh cãi dai dẳng không nên tiếp tục tiếp diễn.
Chúng tôi cũng xin gửi lời cảm ơn báo chí đã phản ánh kịp thời, cảm ơn ý kiến của anh Nguyễn Quang Thiều góp phần rộng đường dư luận và thể hiện sự quan tâm của Hội Nhà văn Việt Nam. Chúng tôi mong công chúng hiểu rằng, có thể câu chuyện sẽ diễn biến khác, ở thời điểm khác. Nhưng ngay lúc này, chúng tôi cần thiết phải xử lý như thế”.
“Tôi thấy quyết định của HNVHN là không vội vàng. Ý kiến của nhà thơ Nguyễn Quang Thiều thu hút sự chú ý dư luận xoay quanh việc đã đủ căn cứ xác minh về tác phẩm của hai tác giả hay chưa thì ngày 22/10, trong cuộc họp Ban chấp hành HNVHN, chúng tôi đã thu thập thêm căn cứ.
Cụ thể, nhà phê bình Phạm Xuân Nguyên – Chủ tịch HNVHN cùng một số thành viên ở Hội có nhờ một số Việt kiều ở Mỹ tìm lại các ấn phẩm có in thơ của Phan Huyền Thư trong khoảng thời gian những năm 1996 – 1997 như thông tin chị nói trước đó là đăng ở Mỹ vào thời điểm này. Tài liệu chúng tôi có được bây giờ là 17 ấn phẩm in thơ Phan Huyền Thư nhưng không có bài nào giống bài nằm trong nghi án “đạo” thơ cả.
Như vậy, HNVHN rõ ràng có động thái xác minh, có căn cứ và những chứng cứ ở thời điểm này về chuyện nhà thơ Phan Huyền Thư viết trước Phan Ngọc Thường Đoan là chưa có. HNVHN nói chung và Ban chấp hành Hội nhất trí 100% quyết định thu hồi này”.
Thành Nam/Báo Gia đình & Xã hội