Nhà thơ Nguyễn  Huy Hoàng và tôi có may mắn được đặt chân đến Ekaterinburg - thủ phủ vùng Ural của nước Nga vào những ngày đầu tháng 6 lúc thời tiết thật tuyệt đẹp. Đường phố và kiến trúc nhà cửa ở Ekaterinburg cũng đẹp ngoài sức tưởng tượng ban đầu của chúng tôi. Bạn bè người Việt đón tiếp cởi mở, chân tình. Bởi vậy, nhiều ấn tượng đẹp đã để lại trong tôi về mảnh đất lần đầu tiên trong đời đặt chân đến. Một trong những ấn tượng không quên đó là Đêm Thơ  giao lưu giữa chúng tôi với bà con cộng đồng người Việt ở đây.

Là một nhà doanh nghiệp yêu thơ và thỉnh  thoảng cao hứng làm thơ, nên anh Hoàng Văn Vinh, TGĐ công ty Zolotoi Drakon, chủ tịch Hội “Người Việt Nam sinh sống, làm việc và học tập tại tỉnh Xvetlov” rất nhiệt tình với ý tưởng tổ chức Đêm Thơ . Các anh  trong lãnh đạo công ty và Hội ngồi bàn bạc với chúng tôi, quyết định một cách chóng vánh về thời gian, địa điểm và cách thức tổ chức. Bàn  sáng hôm trước, 8 giờ tối ngày hôm sau, 10/6/2009, Đêm Thơ  giao lưu đã được tiến hành.

 Nhà hàng “Duiet” (tiếng Nga nghĩa là Song ca) của anh Bùi Văn Nghiêm  nằm ngay trong khu nhà kính thuộc quần thể  thương mại Taganxki Ryad  được dọn dẹp sạch đẹp và ấm cúng để dành cho Đêm Thơ. Tôi không ngờ ở thành phố xa xôi có chưa đầy một ngàn người Việt này lại có người cắt chữ làm phông Đêm Thơ  thật khéo tay.

Do diện tích nhà hàng vừa phải, nên Ban tổ chức đã phát giấy mời hạn chế. Những người ngồi nghe thuộc nhiều thành phần, nhiều trình độ khác nhau, nhưng đều chung một điểm là yêu thơ.

Biết thính giả là những người thuộc nhiều vùng của đất nước Việt Nam về đây lập nghiệp, nhưng đông nhất là những người quê Nghệ Tĩnh, nên tôi đã mở đầu chương trình thơ bằng hai bài thơ không phải của mình  là “Tre xanh” và “Tiếng Nghệ” để đọc tặng bà con. “Tre xanh” của Nguyễn Duy ca ngợi những phẩm chất tốt đẹp của con người Việt Nam, dành tặng chung cho tất cả. Bài “Tiếng Nghệ” của nhà thơ Nguyễn Bùi Vợi, tôi đọc tặng bà con Nghệ Tĩnh. Bài thơ kể  chuyện  cô gái Xứ Bắc về làm dâu Xứ Nghệ, bỡ ngỡ trước những khác biệt về thổ ngữ lần đầu tiên trong đời được nghe, chàng trai trở thành người phiên dịch: “Cái "gầu" thì gọi cái "đài"/Ra "sân" thì bảo ra ngoài cái "cươi"/"Chộ" tức là "thấy" em ơi/"Trụng" là "nhúng" đấy, đừng cười nghe em…”.

Nghe vui ngồ ngộ, đọc  lên ai cũng cười thoải mái, nhưng đoạn cuối bài thơ lại chứa nặng tình yêu quê hương đất nước: “ Nghe  em giọng Bắc êm êm/Bà con hàng xóm đến xem chật nhà/Khi "mô" sang "nhởi" nhà "choa"/Bà "o" đã nhốt "con ga" trong chuồng!/Em cười bối rối mà thương/Thương em một, lại trăm đường thương quê/Gió Lào thổi rạc bờ tre/Chỉ qua giọng nói cũng nghe nhọc nhằn/Chắt từ đá sỏi đất cằn/Nên yêu thương mới sâu đằm đó em”.  Mở đầu đã gây được không khí thơ sôi động, tôi chuyển sang đọc thơ của mình. Sau “Tạ lỗi Mẹ quê hương”, tôi đọc một chùm bài về tình yêu lứa đôi. Bà con đi làm cả ngày căng thẳng, nên cần đưa đến cho họ những vần thơ tươi vui, lãng mạn…

Nhà thơ Nguyễn Huy Hoàng cuốn hút hấp dẫn người nghe bằng giọng đọc truyền cảm những bài thơ về quê hương đất nước. Anh có  trí nhớ thật tuyệt vời. Không chỉ thuộc thơ của mình, anh thuộc rất nhiều ca dao dân ca, và những bài thơ của các nhà thơ nổi tiếng, anh đọc làu làu, như thể nó ngấm vào máu thịt của mình. Anh nói về Truyện Kiều, về thơ Tố Hữu… rồi đọc thơ của mình. Với bài thơ “Quyển Hộ chiếu”, anh mong ước một ngày tất cả chúng ta có quyền ngẩng cao đầu kiêu hãnh khi cầm trong tay quyển Hộ chiếu Việt Nam. Những vần thơ của anh về xứ Nghệ cũng thật đặc sắc. Ngồi trên xe từ Hà Nội về quê, dẫu đang ngủ gật, anh vẫn nhận ra đã đến địa phận xứ Nghệ quê mình:

“Chập chờn ngủ vẫn nhận ra xứ Nghệ
Tiếng xe lăn khó nhọc dọc triền đồi…”

Anh Hoàng Văn Vinh, người chủ trì Đêm Thơ  hôm ấy, trong không khí  thơ sôi nổi, cũng không ngại đọc thơ mình trước những người làm thơ chuyên nghiệp. Tuy nhiên, anh khiêm tốn chỉ đọc một bài. Bài thơ của anh viết khi thăm nghĩa trang các liệt sĩ hy sinh trong sự nghiệp chống Mỹ cứu nước. Anh kể chi tiết thật cảm động về  tâm linh khi làm thơ và thắp hương trước mồ các chị. Phát hiện ra tâm hồn thơ của nhà doanh nghiệp, hôm sau, chúng tôi đã khích lệ anh “trình thơ” trên website Người Bạn Đường bằng chùm thơ về mẹ, về quê hương.

Đi làm cả ngày, buổi tối lại nghe thơ hơn hai giờ đồng hồ, mà mọi người vẫn chăm chú và hứng thú. Tình yêu thơ của bà con đã khiến chúng tôi thêm cảm hứng nói chuyện thơ và đọc thơ say mê hơn. Dầu vậy,chúng tôi vẫn phải kết thúc Đêm Thơ  lúc hơn 10 giờ, để bà con  giữ  sức, mai còn đi làm việc sớm.

Có một điều thú vị, mà nhà thơ Nguyễn Huy Hoàng rất cảm động, là trong Đêm Thơ này, sau gần 30 năm, anh bất ngờ gặp lại cô học trò Hà Thị Trực, sinh viên Khoa Văn ĐHTH Hà Nội mà anh đã từng dạy. Chồng chị, anh Chu Thế Vinh, cũng lại là sinh viên của chị Tiến vợ nhà thơ Nguyễn Huy Hoàng hồi ở Đại học Ngoại ngữ Hà Nội. Chị Trực bảo, bao lâu nay mải làm kinh tế, nghe thầy nói chuyện thơ, kỷ niệm về những buổi học thời sinh viên trong em lại ùa dậy...

Tôi đã từng đọc thơ trong những Đêm Thơ giao lưu sinh viên trước hàng nghìn thính giả tại các Hội trường ĐHSP, ĐH Bách khoa, Cung Văn hoá hữu nghị Việt Xô… với không gian thật hoành tráng.  Nhưng Đêm Thơ giao lưu trong một nhà hàng nhỏ tại Ekaterinburg xa xôi với một lượng thính giả chưa đầy một trăm người, cũng để lại ấn tượng đẹp trong tôi không thể nào quên.

Ngồi viết những dòng này, tôi vẫn hình dung ra  những gương mặt của thính giả ngồi nghe  chăm chú và hào hứng trong Đêm Thơ hôm ấy.

Matxcơva 30/6/2009

Bài và ảnh: Châu Hồng Thuỷ