Bà ngồi một mình trên chiếc đi-văng. Những tia nắmg yếu ớt của buổi chiều rải vàng trên những cành cây ngoài cửa sổ. Gió lạnh đang về. Lá vàng bắt đầu rơi, mang đến âm điệu xào xạc của mùa thu.

Bao nhiêu năm nay bà vẫn quen ngồi một mình, quen đi dạo một mình dưới những hàng cây trong công viên. Thời gian cứ lặng lẽ trôi qua khung cửa sổ, cùng với những chiếc lá vàng.

 Thỉnh thoảng, những đứa cháu – con của người anh trai đến thăm bà. Khi ấy, căn nhà 50 m2 ấm áp hẳn lên. Những tiếng cười của con trẻ làm cho bà vui và trẻ lại. Nhưng rồi sau đó, mọi sự lại trở về cuộc sống bình thường. Bà lại sắp bữa ăn một mình, đi dạo một mình và ngồi đọc sách cùng với cây đèn quen thuộc.

Hôm nay bỗng nhiên bà nhận được tin vui. Không phải tin của đứa cháu từ Polanica mang con về chơi. Không phải tin báo gia đình anh chị cả từ Úc trở về thăm bà. Bà bần thần, muốn nhấm nháp từ từ những cảm xúc ngọt ngào. Cảm xúc làm cho bà khỏe ra, làm tâm hồn bà muốn bay ra khỏi cái tuổi ngoài 70, trở về với những ngày của hơn 40 năm về trước.

Tuy cơ thể người già đã đầy ắp sự chậm chạp, nhưng đầu óc bà vẫn còn minh mẫn lắm. Cái giọng của cô học trò nói qua điện thoại vẫn không khác lắm so với ngày xưa.

Đã gần nửa thế kỉ rồi còn gì. Ôi, cô học trò yêu quý của tôi. Những giọt nước mắt cứ tự nhiên trào ra, làm mờ đôi kính lão.

Làm sao mà bà quên được nó trong cái lớp học tiếng Ba Lan ấy. Lớp học chỉ có hai cô gái trong số mười ba học trò. Bà đã từng tự hào vì được dạy hai cô xinh đẹp nhất trong đoàn lưu học sinh Việt nam ở Vroclav lúc bấy giờ.

Đích thị là nó rồi. Chỉ cần qua câu chào và nói họ tên là bà đã nhớ ngay tới nó. Cái tên „Kropelka” bà đã đặt riêng cho nó mà. Kropelka – giọt nước nhỏ trong vắt, mỏng manh, thật đáng yêu.

Cái lớp học tiếng ấy cũng như bao lớp học tiếng khác của bà luôn là những tác phẩm đầu tay đáng nhớ. Mỗi lớp đều có một tập album riêng với những hình ảnh và chữ viết của từng đứa học trò, được bà cất giữ cẩn thận trong thư viện gia đình. Bà lật từng trang, mỗi trang đều mang một kỉ niệm đưa bà trở về những ngày của năm ấy.

Đó là năm thứ ba bà đảm nhận lớp học trò người Việt. Chiều hôm qua bà ra tận sân ga đón cả đoàn. Tất cả đều là những khuôn mặt trẻ trung nhưng hốc hác, với thân hình gầy gò thậm chí xanh xao. Bà không ngạc nhiên vì biết rằng mới chỉ ít ngày trước đây chúng còn chưa được ăn cơm no. Việt Nam đang vào thời kì chiến tranh ác liệt nhất. Một học trò năm trước của bà kể rằng cậu ấy đã phải đi bộ hơn một tháng trời từ Quảng Bình ra Hà Nội để tập trung đi du học Ba Lan. Bà cũng đã hiểu được phần nào những thanh niên này, dù vừa sống qua những ngày bên bom đạn nhưng không hề có biểu hiện sợ hãi. Quả là người Việt sống rất vô tư. Những ngày đầu lên lớp, nghe bà nói tiếng Ba lan, không hiểu gì cũng cười. Giờ giải lao, các học trò chạy đuổi nhau ngoài hành lang, cười đùa như những học trò cấp I. Dù là những thanh niên đã 17-18 tuổi, chúng vẫn sống hồn nhiên như thể chưa phải lo lắng điều gì. Tình cảm giữa thầy và trò cứ tự nhiên thân thiết. Chúng coi bà không chỉ là cô giáo mà còn là một người chị hết đỗi yêu thương.

Trung tâm học tiếng được mở thêm ở thành phố này để đáp ứng yêu cầu nhận hàng trăm sinh viên Việt Nam sang học học đại học mỗi năm. Các giảng đường là các phòng ở của sinh viên được kê bàn ghế thay cho những chiếc giường nằm. Học trò cũng ở ngay trong các tầng khác của tòa nhà. Vậy nên, nhưng khi hết giờ học trên lớp, bà thường đến các phòng ở của học trò để xem chúng ăn, ở thế nào. Kropelka là một trong những học trò được bà yêu quí nhất vì là con gái, nhỏ nhất lớp và hay nũng nịu. Những ngày đầu nó rất hay khóc vì nhớ nhà.

Vào những ngày cuối tuần, bà thường đưa các trò về nhà mình chơi, cho ăn uống và hái quả ngoài vườn. Khi đó, bà đang ở cùng với gia đình trong một căn nhà rộng, vườn có nhiều cây trái. Bố mẹ bà chẳng khi nào nổi giận khi đám học trò đuổi nhau trong vườn, hái táo xanh ném nhau. Nhưng bà lặng lẽ dạy các em mọi cách đi đứng, sinh hoạt cho hợp với văn hóa của người châu Âu.

Ngoài giờ học trên lớp, bà đưa các trò đi đến các cửa hàng để mua, sắm quần áo. Tự bà đưa chúng đi chơi công viên, tiếp xúc với những người già, với những lớp học sinh Ba Lan, để cho chúng có điều kiện „phát triển khẩu ngữ”. Những thanh niên này chỉ có thời gian chưa đầy một năm để trang bị cho mình vốn tiếng Ba Lan, để hiểu biết về cuộc sống và sinh hoạt của người bản xứ trước khi bước chân vào trường đại học. Bà đã  chắp cánh ước mơ cho mỗi học trò trong khoảng thời gian có thể nói là quan trọng nhất của cuộc đời.

Khi những con chim non đã cứng cáp, tỏa đi khắp nơi, nhập vào các trường đại học thì những dòng chữ của chúng để lại cho bà trong các cuốn sổ lưu niệm chứa đầy những giọt nước mắt. Những giọt nước mắt của nhớ nhung vì phải xa bạn bè, phải xa cô giáo kính yêu. Những giọt nước mắt dành cho bà trong lúc chia tay đã thay cho những lời cám ơn đối với một cô giáo đã hy sinh nhiều thú vui khác, tất cả vì học sinh thân yêu.

Mười năm dạy tiếng Ba lan, một phần đời của bà đã dành cho đất nước Việt Nam. Bà tự hào vì những người học trò của bà đã trở về phụng sự đất nước của mình. Dù đã lâu không còn làm cô giáo nhưng mỗi khi năm học mới bắt đầu, những kỉ niệm của một thời dạy học lại tràn về. Bà lấy ra những cuốn sổ lưu niệm, nhìn các bức ảnh và chữ viết của các học trò trong những cảm giác bâng khuâng.

Tự nhiên bà cảm thấy bối rối. Ngày thứ 7 này ta sẽ nói những gì với cô trò nhỏ ngày xưa đây nhỉ?. Không biết mình có nhận được nó ngay không? Một Kropelka 18 tuổi có gì khác với một bà già 60 tuổi, đã về hưu?. Ôi, cảm giác thật là thú vị.

Nhà mình chật thế này, làm sao cả hai vợ chồng nó ngủ lại được?. Vậy thì Kropelka sẽ ngủ lại với bà, trên chiếc đi-văng kia, còn chồng của nó đành phải ra ở khách sạn?.

Mình sẽ bảo nó làm món nem rán, món ăn Việt Nam có cả mùi lẫn vị đậm đà khiến ai đã ăn thì nhớ mãi, không quên. Mình cũng sẽ nấu món Bigos và Flaki đãi vợ chồng nó. Bao nhiêu năm rồi mới trở lại Ba Lan, chắc chúng thèm ăn những món này lắm…

Những suy nghĩ cho ngày gặp mặt cứ giẫm đạp, chen lấn trong đầu bà. Niềm vui được gặp lại „cô học trò nhỏ” cứ lan tỏa đến từng phần của cơ thể. Vị nghọt lắng đọng đến đê mê.

Một tuần lễ sau đó.

Những cơn mưa của mùa thu Ba Lan rả rích từ hai ngày nay. Lá trên cành ướt đẫm, theo gió bay lả tả, dát vàng các gốc cây dọc theo con phố nhỏ.

Bà lại ngồi trên đi-văng, giọt nước mắt còn đọng lại trên khóe mắt. Bà buồn không phải vì cuộc sống không chồng, độc thân, không phải vì heo may, gió lạnh. Bà chỉ buồn vì sự hụt hẫng, không được gặp lại cô „học trò mỏng manh” ngày xưa. Cách đây nửa tiếng, bà đã nhận được điên thoại của Kropelka. Cô báo tin và xin lỗi sẽ không thể đến thăm bà được vì chuyến đi chơi Krakov tuần qua làm cô quá mệt. Cô phải ở lại Vacsava để chuẩn bị ngày mai đi du lịch tiếp mấy nước Tây Âu.

Bà thẫn thờ đi xuống công viên, không nhớ cần mang theo chiếc ô nhỏ. Những giọt mưa bụi giăng giăng trên đầu, phả vào mặt, giúp bà dần tỉnh táo và tĩnh tâm lại.

Lá vàng vẫn rơi đều đều. Những chíếc lá vàng đã làm đẹp thêm công viên khi mùa thu đến.

- Nhưng có bao giờ lá vàng bay trở về cái cành, nơi nó được mọc ra đâu nhỉ ? - bà tự nhủ.

 Warszawa tháng 10/2010

Xuân Nguyên