Chiến dịch phản công của Ukraine đang gặp nhiều vấn đề do Nga biết điều gì sắp xảy ra và có thời gian để củng cố phòng tuyến, huy động lực lượng khi phươngTây cân nhắc chuyển vũ khí gì cho Ukraine.

Khoảng 2 tháng đã trôi qua kể từ khi Ukraine tiến hành chiến dịch phản công được mong đợi từ lâu chống lại các lực lượng Nga, nhưng việc giành lại lãnh thổ do Moscow kiểm soát diễn ra chậm chạp và chưa đạt hiệu quả.

Các lực lượng của Kiev tiếp tục tiến công trong khi điều hướng các tuyến phòng thủ kiên cố của Nga, bao gồm nhiều lớp chướng ngại vật, các chiến hào rộng lớn, dây thép gai, bãi mìn và hào chống tăng.

Các tuyến phòng thủ phức tạp cho thấy rõ cách Nga đã kỹ lưỡng như thế nào trong việc lên kế hoạch ngăn chặn cuộc phản công của Ukraine. Nhưng quan trọng hơn, chúng cho thấy Moscow đã có nhiều thời gian như thế nào để thích nghi với những loại vũ khí quân sự và chiến lược tiến công mà Ukraine nhận được từ các đối tác phương Tây, bao gồm cả Mỹ.

Do việc triển khai các khí tài quân sự của phương Tây diễn ra từng phần, với việc Mỹ và các đồng minh cân nhắc xem nên gửi loại vũ khí nào và thời điểm nào, các lực lượng Nga "có thời gian để trang bị lại hoặc tự phục hồi, khai thác và giành lại thế chủ động ở một số nơi", George Barros, chuyên gia tại Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) có trụ sở tại Mỹ, nhận định.

Một chiến hào tại một vị trí của Lực lượng Vệ binh Quốc gia Ukraine gần Odessa hồi tháng 4/2023 (Ảnh: Getty).

Mỹ và các đồng minh đã công bố viện trợ hàng tỷ USD cho Ukraine kể từ khi cuộc chiến bùng nổ hồi tháng 2/2022.

Nhưng quá trình ra quyết định và các mốc thời gian diễn ra không suôn sẻ. Tổng thống Mỹ Joe Biden và Lầu Năm Góc nói riêng đã bày tỏ lo ngại về việc gửi cho Ukraine một số vũ khí quân sự, như tiêm kích hiện đại F-16 vì lo ngại leo thang căng thẳng với Nga.

Các nước phương Tây cũng tranh luận gay gắt về việc liệu Ukraine có cần một số vũ khí nhất định hay không, chẳng hạn như xe tăng Abrams do Mỹ sản xuất.

Các quan chức Ukraine như cố vấn tổng thống Mykhailo Podolyak đã chỉ trích Mỹ thiếu kế hoạch, đồng thời nhấn mạnh việc Ukraine đang rất cần F-16 và các tài sản khác.

"Lý tưởng nhất là kế hoạch cung cấp cho Ukraine những khí tài này có tính đến khi nào Ukraine giành thế chủ động, khi nào Nga đuối sức, khi nào có tình huống có thể tận dụng. Liệu phía Moscow có hưởng lợi khi quyết định viện trợ vũ khí bị trì hoãn hay không?", chuyên gia Barros nói.

Theo chuyên gia này, vấn đề là "chính sách hiện tại là chúng tôi đang trao cho Ukraine một số mặt hàng có giá trị lớn này, và mặc dù cũng đi đến quyết định chuyển chúng cho Ukraine, nhưng thường rất muộn màng, khiến Kiev bỏ lỡ thời cơ, trong khi Nga có thời gian tính toán biện pháp đối phó, khiến các hệ thống này giảm hiệu quả".

Nói cách khác, chuyên gia Barros cho biết, những điều này khiến Nga có đủ thời gian phán đoán và để tìm cách đối phó. "Lực lượng Nga nhờ đó có thời gian tái trang bị hoặc khôi phục năng lực chiến đấu, cài mìn và giành thế chủ động tại một số nơi", ông nhấn mạnh.

Chiến lược đó đã được nhìn thấy trên khắp các tuyến phòng thủ của Nga.

Các biện pháp đối phó của Nga rất rõ ràng: các bãi mìn đã làm chậm và thường cản trở bước tiến của các xe tăng tiên tiến của phương Tây, chẳng hạn như Leopard 2 do Đức sản xuất, một loại xe tăng chiến đấu nhanh, cơ động cao và cả năng lực tránh đạn đạo và mìn. Thiết giáp Bradley mà Mỹ viện trợ cho Ukraine cũng rơi vào tình trạng tương tự.

Mặc dù tránh được các loại mìn chống tăng như TM-62 của Nga, thiết giáp Bradley vẫn có nguy cơ tổn thương trước những vũ khí khác của Moscow. Lực lượng Nga có hàng loạt pháo binh, máy bay không người lái (UAV) tự sát và trực thăng tấn công Ka-52 với tên lửa chống tăng có điều khiển (ATGM) có thể xuyên thủng các loại phương tiện chiến đấu hạng nặng.

Trong một số tình huống, lực lượng Ukraine phải rời bỏ xe tăng hoặc thiết giáp sau khi chúng lọt vào bãi mìn hay mắc kẹt trong vũng lầy và chạy bộ về phía trước.

Để đối phó xe cày mìn của phương Tây và đặc công của Ukraine, công binh Nga xếp chồng mìn chống tăng lên nhau để phá hủy các thiết bị rà phá bom mìn vốn chỉ có thể chịu được lực nổ lớn như vậy. Ngoài ra, Nga còn thiết lập các chiến hào giả cài sẵn mìn để dụ và bẫy lính Ukraine vào, sau đó kích nổ từ xa.

Và các rãnh chống tăng rộng và sâu cùng chướng ngại vật răng rồng đã cản đà tiến và thậm chí vô hiệu hóa các loại phương tiện chiến đấu của Ukraine, khiến chúng bay chệch hướng, ngăn Ukraine sử dụng thiết giáp hạng nặng hoặc các phương tiện chiến đấu của mình để phát huy hết tác dụng của chúng trong đợt phản công.

Các vấn đề trên nhiều mặt hiện nay của Ukraine đặt ra một câu hỏi: Điều này có ý nghĩa gì, có quyết định thành bại của đợt phản công của Kiev hay không?

"Còn quá sớm để nói điều gì đó", chuyên gia Barros nhận định. Theo ông, nhưng Ukraine không thể bỏ qua những vấn đề này và sẽ cần phải dựa vào bản năng để tìm phương án đối phó, giống như cách họ làm với việc gắn chất nổ vào UAV có bán trên thị trường.

"Đây sẽ là một cuộc chiến lâu dài", chuyên gia này nói thêm. "Tôi nghĩ rằng chúng ta nên rút ra những bài học và học hỏi từ đó vì cuộc xung đột này sẽ còn kéodài".