Nhiều trung tâm đăng kiểm xe cơ giới và đăng kiểm viên mắc sai phạm đang cho thấy có những bất cập, kẽ hở trong hoạt động quản lý và vận hành của lĩnh vực này.

Công an TP Thủ Đức khám xét trung tâm đăng kiểm 50-03V ở phường Tam Bình - Ảnh: MINH HÒA

Ngày 20-12, Công an TP.HCM tổ chức họp báo thông tin kết quả điều tra ban đầu vụ án xảy ra tại chín trung tâm đăng kiểm phương tiện cơ giới đường bộ trên địa bàn TP.HCM và các tỉnh Long An, Tiền Giang, Sóc Trăng, Đồng Tháp, Bến Tre.

Lực lượng chức năng đã bắt 23 người là lãnh đạo, cán bộ, nhân viên các trung tâm này để điều tra hành vi đưa hối lộ, nhận hối lộ, môi giới hối lộ, giả mạo trong công tác. Cùng ngày, Công an TP.HCM đã bắt giữ thêm 10 người để điều tra, làm rõ các hành vi sai phạm.

33 người làm ăn gian dối đã được nêu tên, chỉ mặt cùng lúc. Thêm một câu chuyện thực tế để nhắc nhở việc quản lý hoạt động các trung tâm đăng kiểm và lương tâm chức nghiệp những người đang làm nhiệm vụ kiểm định xe cơ giới.

Một giám đốc trung tâm đăng kiểm đã nhận "lót tay" rồi chỉ đạo phó giám đốc, đăng kiểm viên, thực tập viên, nhân viên văn phòng... bỏ qua các vi phạm của xe tới đăng kiểm, sử dụng phần mềm can thiệp vào hệ thống đăng kiểm để thay đổi thông số kiểm định khí thải... của hơn 70.000 phương tiện giao thông cơ giới đường bộ.

Có tới 52.291 giấy chứng nhận kiểm định an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường đã được cấp trái với quy định - những con số phải rùng mình.

Điều đáng nói, đây không phải là chuyện mới xảy ra trong lĩnh vực đăng kiểm. Trước đó, đã có nhiều sai phạm bị điều tra và khởi tố ở nhiều tỉnh thành.

Năm 2018 toàn quốc có 172 trung tâm đăng kiểm, gần 4 năm sau (khi nghị định 139/2018/NĐ-CP ngày 8-10-2018 quy định về kinh doanh dịch vụ kiểm định xe cơ giới có hiệu lực) đã có thêm 107 trung tâm mà trong đó chủ yếu là doanh nghiệp và cá nhân đầu tư.

Mặt trái của xã hội hóa hoạt động đăng kiểm bộc lộ ngay khi việc có quá nhiều trung tâm đăng kiểm trên cùng địa bàn và tình trạng cạnh tranh không lành mạnh, bỏ qua các tiêu chuẩn kỹ thuật để giữ chân khách hàng.

Xã hội hóa đăng kiểm là một chủ trương đúng đắn, nhưng việc có quá nhiều trung tâm đăng kiểm ra đời đã bộc lộ nhiều lỗ hổng và hạn chế trong quản lý.

Cục Đăng kiểm Việt Nam đã áp dụng nhiều cách để ngăn chặn sai phạm, tiêu cực của các trung tâm đăng kiểm, trong đó có việc đầu tư công nghệ để tăng tính tự động hóa trong hoạt động kiểm định.

Tuy nhiên, dù công nghệ hiện đại đến đâu thì cũng không thể thay thế hoàn toàn con người, sai phạm do con người gây ra.

Để hạn chế và đi đến ngăn chặn sai phạm, tiêu cực tại các trung tâm đăng kiểm, trước hết các cơ quan quản lý nhà nước trong lĩnh vực đăng kiểm mà cụ thể là Bộ GTVT, Cục Đăng kiểm Việt Nam phải thật sự nghiêm minh, cương quyết trong thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm.

Đăng kiểm là dịch vụ sinh lời như nhiều dịch vụ thông thường khác nên cần có sự điều tiết để cân bằng cung cầu cũng như siết sai phạm đến từng cá nhân.

Một câu hỏi lớn

Việc 33 đối tượng bị bắt, trong đó có cả giám đốc và phó giám đốc, và nhiều trung tâm đăng kiểm cùng lúc bị đóng cửa là một trong những tin tức nóng hổi được dư luận rất quan tâm.

Cơ quan điều tra sẽ làm rõ sai phạm và sớm đưa ra xét xử. Nhưng những hệ lụy họ gây ra làm mất lòng tin vào công cụ ngăn chặn phòng ngừa tai nạn giao thông. Thu hồi 52.291 giấy chứng nhận đăng kiểm đã cấp là việc không dễ dàng.

Hệ lụy mới nhất là mấy ngày qua ô tô ùn ùn kéo đến các trung tâm còn lại, gây ra cảnh ăn chực nằm chờ, tốn kém thời gian, công sức và tiền bạc. Để ổn định rồi đưa những trung tâm có sai phạm hôm nay hoạt động trở lại chắc chắn không phải ngày một ngày hai.

Và nếu không có ứng phó kịp thời thì tình trạng ùn tắc quá tải sẽ còn tiếp diễn. Vẫn là thiệt hại cho doanh nghiệp và xã hội.

Sự việc này nếu không được tháo gỡ kịp thời thì chắc chắn sẽ không chỉ dừng lại ở con số hơn 70.000 phương tiện, sau đó là những hậu quả khó lường cho giao thông khi những phương tiện này lưu thông trên đường gây ô nhiễm môi trường, đe dọa tính mạng và sức khỏe của rất nhiều người.

Một câu hỏi lớn đặt ra là dựa vào đâu và lý do nào khác mà lại dám sai phạm công khai với số tiền và phương tiện rất lớn, từ giám đốc đến nhân viên.

Cấp bộ hẳn có đi kiểm tra hoạt động thì sao không phát hiện? Khi cả một tập thể như thế sai phạm công khai kéo dài thì cơ quan chủ quản đã làm gì trong những lần đến kiểm tra? Điều này rất cần có câu trả lời thỏa đáng.