Các chuyên gia trả lời các câu hỏi liên quan tới cholesterol. Mỡ máu cao là một trong các yếu tố nguy cơ chính của nhiều bệnh mạn tính không lây, gây ra gần 4,4 triệu ca tử vong, tương đương 7,78% số ca tử vong trên toàn cầu.

Hội thảo: "Báo động thực trạng thừa cholesrerol: Hệ luỵ và giải pháp", ảnh Ngọc Minh.

Gần 50% người trưởng thành sống ở thành thị bị mỡ máu cao

Đây là thông tin được các chuyên gia dinh dưỡng đưa ra trong Hội thảo: "Báo động thực trạng thừa cholesterol: Hệ luỵ và giải pháp".

Theo thống kê về Gánh nặng bệnh tật toàn cầu vào năm 2019, rối loạn lipid máu (mỡ máu cao) gây ra gần 4,4 triệu ca tử vong, tương đương 7,78% số ca tử vong trên toàn cầu và được xác định là một trong các yếu tố nguy cơ chính của nhiều bệnh mạn tính không lây.

Tại Việt Nam, theo thống kê, có đến gần 50% người trưởng thành sống tại thành thị bị mỡ máu cao. Trong đó, thừa cholesterol do chế độ dinh dưỡng và vận động không hợp lý là nguyên nhân chính gây nên tình trạng này.

Mỡ máu cao đã và đang trở thành vấn đề báo động, gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng, nhưng cộng đồng vẫn chưa được trang bị kiến thức đúng đắn, trong khi tình trạng này có thể dự phòng và kiểm soát được thông qua chế độ dinh dưỡng và vận động.

Theo PGS.TS Nguyễn Quang Dũng, Phó trưởng Bộ môn dinh dưỡng và An toàn thực phẩm (Đại học Y Hà Nội), trước kia Việt Nam chú trọng vấn đề "thiếu" dinh dưỡng. Hiện nay, Việt Nam đang chịu gánh nặng kép của các bệnh mạn tính không lây do dư thừa dinh dưỡng. Bên cạnh đó, còn có vấn đề thiếu vi chất dinh dưỡng.

Chế độ dinh dưỡng không hợp lý và ít vận động khiến cho người Việt đang đối mặt với thực trạng thừa cholesterol. Nếu cholesterol quá cao sẽ gây ra hệ luỵ cho sức khoẻ.

Tại Mỹ, năm 2015 – 2018, có 12% người trưởng thành từ 20 tuổi trở lên có mức cholesterol tổng số cao hơn 240 mg/dl, có 17% có mức HDL dưới 40mg/dl. Có 7% trẻ 6-19 tuổi tại Mỹ có cholesterol tổng số cao.

Tại Việt Nam, cứ 10 người trưởng thành thì có 3 người cholesterol cao (30%), ở thành thị là 44,3%. Hơn 50% phụ nữ trung niên trong độ tuổi 50-65 tuổi đang trong tình trạng thừa cholesterol.

PGS Dũng cho rằng: "Hiện nay, người dân vẫn còn thờ ơ với tình trạng cholesterol cao. Với thói quen sống thích ăn nhà hàng, ăn nhiều thịt mỡ, đồ chiên rán, ít ăn rau – trái cây, ít hoạt động thể lực làm tăng nguy cơ cholesterol cao".

Hiểm hoạ của của cholesterol cao

PGS Dũng cho rằng trên thế giới 1/3 số ca nhồi máu cơ tim là do tăng cholesterol máu. Do vậy, cholesterol cao là một trong những nguyên nhân chính gây ra xơ vữa động mạch.

Cơ thể cần cholesterol để sản xuất hormone, hoạt động tế bào thần kinh, nhưng cholesterol cao lại gây đột quỵ, mất trí nhớ, giảm vận động, rối loạn nuốt,nói.

"Cholesterol cao làm tăng tốc độ hình thành mảng beta-amyloid - là các mảng tích tụ protein gây tổn thương não ở người bệnh Alzheimer. Cholesterol cao dẫn tới hình thành sỏi cứng trong túi mật", PGS Dũng cảnh báo.

TS.BS Trương Hồng Sơn, Viện trưởng Viện Y học ứng dụng, cho hay hiện nay người Việt Nam đang có quan điểm sai lầm để giảm cholesterol, ngăn ngừa mỡ máu cao cần loại bỏ chất béo ra khỏi khẩu phần ăn. Đây là quan điểm không đúng vì chất béo là một nhóm chất thiết yếu mà cơ thể cần bổ sung mỗi ngày với hàm lượng thích hợp.

Các chế độ ăn tốt cho sức khoẻ trên thế giới cũng nhấn mạnh đến việc không cần thiết phải kiêng chất béo, mà sử dụng các chất béo tốt cho sức khoẻ.

"Nên hạn chế sử dụng chất béo từ phủ tạng động vật, mỡ động vật, thức ăn nhanh, đồ đóng hộp… Thay vào đó, cần tăng cường bổ sung nguồn chất béo có lợi có trong cá hồi, cá trích, trong quả bơ, ô liu, dầu gạo, dầu hướng dương, dầu đậu nành…", TS Hồng Sơn nhấn mạnh.

TS Sơn lý giải thêm nguyên nhân người dân thành thị tại Việt Nam có tình trạng cholesterol cao là do chế độ ăn nhiều thịt, ít vận động kéo dài.

Cũng theo TS.Sơn để giải quyết tình trạng cholesterol cao cần lưu ý:

Thứ nhất: Cần phải tăng cường sử dụng chất đạm thực vật.

Thứ hai: Cần tăng cường chất béo, nhưng không phải giảm chất béo tổng thể.Hạn chế, sử dụng chất béo bão hoà.

Thứ ba: Cần giảm bia rượu, cà phê - những chất làm tăng cholesterol. Trong đó, cần lưu ý tới vấn đề giảm cà phê do cà phê có thể làm tăng các chỉ số mỡ máu.

"Theo khuyến cáo của các tổ chức dinh dưỡng trên thế giới, cà phê làm tăng các chỉ số liên quan tới mỡ máu do có liên quan tới hormone cortisol. Nên thận trọng khi sử dụng cà phê và thực phẩm chứa caffeine. Chỉ nên sử dụng dưới 400mg caffeine/ngày", TS Sơn nói.

Thứ tư: Mỗi người cần phải xây dựng chế độ ăn tăng cường rau xanh giúp đào thải đi các cholesterol xấu trong cơ thể.

Thứ năm: Tăng cường hoạt động thể chất phù hợp với từng lứa tuổi.

TS. Sơn cũng cho biết thêm: "Hiện có nhiều người khi tới chỗ tôi khám dinh dưỡng luôn thắc mắc ăn trứng có làm cholesterol cao không. Đúng là trứng có nhiều cholesterol nhưng là thực phẩm có nhiều cholesterol tốt. Vì vậy, ăn trứng sẽ giúp làm giảm đi cholesterol xấu".