Sau khi so sánh suất đầu tư với các dự án tương tự, Kiểm toán Nhà nước cho rằng tổng vốn đầu tư cho cao tốc Bắc Nam có thể thấp hơn con số 146.990 tỷ đồng.

Có thể giảm thêm

Trình bày tờ trình về chủ trương đầu tư dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025, Bộ trưởng Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thể cho biết, giai đoạn 2021-2025 đầu tư 729 km trên các đoạn Bãi Vọt (Hà Tĩnh) - Cam Lộ (Quảng Trị), Quảng Ngãi - Nha Trang và Cần Thơ - Cà Mau.

Việc đầu tư xây dựng chia thành 12 dự án thành phần có thể vận hành khai thác độc lập (27 km còn lại gồm đoạn Hòa Liên - Túy Loan triển khai theo dự án riêng và cầu Cần Thơ 2 đầu tư sau 2025).

Sơ bộ tổng mức đầu tư khoảng 146.990 tỷ đồng cho 729km, trong đó giai đoạn 2021-2025, bố trí khoảng 119.666 tỷ đồng (chiếm 81,4%). 

Nguồn vốn đầu tư dự án đường bộ cao tốc Bắc - Nam cần được tính toán kỹ

Kiểm toán Nhà nước tính toán tăng nếu không tính chi phí giải phóng mặt bằng, bình quân 1km cao tốc 175,4 tỷ đồng/km.

Qua xem xét trên suất đầu tư các dự án đầu tư đường cao tốc giai đoạn 2017-2020, Kiểm toán Nhà nước thấy rằng con số kể trên cao hơn đáng kể.

Cụ thể: Dự án thành phần đoạn Vĩnh Hảo - Phan Thiết (hình thức đầu tư công) là dự án tương tự về loại, cấp, quy mô công trình có tổng mức đầu tư (bao gồm cả GPMB) là 10.854 tỷ đồng/101km (tương đương 107,5 tỷ đồng/km); Dự án thành phần đoạn Cam Lâm - Vĩnh Hảo (hình thức PPP) có tổng mức đầu tư (bao gồm cả GPMB) là 9.620,2 tỷ đồng/78,5km (tương đương 122,6 tỷ đồng/km); Dự án thành phần đoạn Phan Thiết - Dầu Giây có tổng mức đầu tư (bao gồm cả GPMB) là 12.577 tỷ đồng/100km (tương đương 125,77 tỷ đồng/km).

Mặt khác, theo kết quả kiểm toán một số dự án đường cao tốc có quy tương tự (4 làn xe), như dự án đường cao tốc Mỹ Thuận - Cần Thơ giai đoạn 1 và căn cứ Thông tư 11/2021/TT-BXD ngày 31/8/2021 hướng dẫn quy đổi chi phí về năm tính toán, sử dụng chỉ số giá xây dựng bình quân năm 2018, 2019, 2020, Kiểm toán Nhà nước xác định lại số liệu sơ bộ tổng mức đầu tư là 130.604 tỷ đồng.

Như vậy, con số Kiểm toán Nhà nước tính toán giảm 16.330 tỷ đồng so với Tờ trình của Chính phủ; bình quân 152,9 tỷ đồng/km (không bao gồm giải phóng mặt bằng)

Do đó, Kiểm toán Nhà nước đề nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ Giao thông vận tải và cơ quan liên quan rà soát kỹ sơ bộ tổng mức đầu tư của các dự án , tính khả thi của sơ bộ tổng mức đầu tư, tham khảo số liệu tổng mức đầu tư của Dự án đường cao tốc Mỹ Thuận - Cần Thơ giai đoạn 1 để bảo đảm khả năng cân đối nguồn vốn giai đoạn 2021-2025 và đảm bảo có đủ vốn triển khai hoàn thành toàn bộ dự án vào năm 2025.

Băn khoăn tiến độ và nguồn vốn

Theo kế hoạch đầu tư công trung hạn 2021-2025 đã được Quốc hội thông qua, dự án cao tốc Bắc Nam dự kiến bố trí khoảng 47.169 tỷ đồng (nhu cầu là 119.666 tỷ đồng). Như vậy, giai đoạn 2021-2025 cần bổ sung khoảng 72.497 tỷ đồng cho Dự án và Chính phủ kiến nghị cân đối từ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế xã hội.

Kiểm toán Nhà nước đề nghị Chính phủ xem xét bổ sung thông tin khả năng cân đối nguồn vốn này, những yếu tố ảnh hưởng có thể từ việc cân đối nguồn vốn từ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế xã hội theo nguyên tắc điều hoà sắp xếp lại Kế hoạch đầu tư công trung hạn và bổ sung thông tin cụ thể về quy mô, nội dung và danh mục dự án sử dụng vốn đầu tư công của Chương trình để làm cơ sở cho đề xuất.

Theo Kiểm toán Nhà nước, việc đề xuất phương án triển khai toàn bộ 12 dự án thành phần theo hình thức đầu tư công cần phải đáp ứng được nguồn vốn theo kế hoạch phân kỳ đầu tư và tiến độ thực hiện dự án. Chính vì vậy, việc triển khai đồng bộ 12 dự án trong giai đoạn 2021-2025 cần đánh giá kỹ khả năng cân đối nguồn vốn, phân kỳ đầu tư, nợ công và nhất là cơ sở pháp lý việc tổ chức thu phí.

“Thực tế, hiện Chính phủ chưa có quy định cụ thể về thu phí sử dụng dịch vụ đường bộ cao tốc do nhà nước đầu tư để làm cơ sở triển khai thực hiện, đồng thời cần có phương án cụ thể trong việc nhượng quyền thu phí đảm bảo tính khả thi”, Kiểm toán Nhà nước lưu ý.