Theo kênh truyền hình Das Erste của Đức, Trung Quốc từ lâu đã tránh xa các vấn đề của Afghanistan, trong khi các cường quốc phương Tây lo ngại về việc duy trì sự ổn định ở nước này nhưng thời điểm đó đã bị lùi lại.

Trung Quốc có lợi ích kinh tế riêng ở Afghanistan, tại đây Bắc Kinh đang nhắm vào các nguồn tài nguyên thiên nhiên của nước này, cũng như đang có kế hoạch đưa Afghanistan vào dự án “Con đường Tơ lụa”.

“Biên giới chung giữa Trung Quốc và Afghanistan rất ngắn chỉ 76 km”, Das Erste viết. Tuy nhiên, điều này rất quan trọng đối với Bắc Kinh, vì quân đội Mỹ trước đây quan tâm đến sự ổn định trên lãnh thổ Afghanistan, nhưng bây giờ tình hình đã hoàn toàn thay đổi.

Lực lượng Taliban giành được lợi thế trong kiểm soát thêm nhiều lãnh thổ tại Afghanistan trong khi Mỹ rút quân khỏi quốc gia này đã gây lo ngại cho Trung Quốc. (Ảnh: Reuters)

“Bằng cách vội vàng rút quân khỏi Afghanistan, Mỹ đã vi phạm trách nhiệm và lời hứa. Họ để lại hậu quả là sự rối loạn và hoang mang cho người dân Afghanistan, cũng như các quốc gia láng giềng của Afghanistan”, Das Erste dẫn thông cáo của Bộ Ngoại giao Trung Quốc.

Giáo sư Fan Hongda tại Viện nghiên cứu Trung Đông thuộc Đại học Nghiên cứu Quốc tế Thượng Hải nhận định, nếu tình hình Afghanistan không ổn định, đất nước này sẽ đối mặt với hỗn loạn và có thể lại trở thành thiên đường của khủng bố quốc tế. Kết quả là các nước láng giềng của Afghanistan sẽ gặp nguy hiểm.

“Như đã biết, tỉnh Tân Cương của Trung Quốc nằm trên biên giới với Afghanistan. Và những kẻ cực đoan đang hoạt động rất tích cực ở đó”, ấn phẩm của Đức dẫn lời chuyên gia này.

Theo Bộ Ngoại giao Trung Quốc, kể từ năm 2001, có khoảng 300 người Duy Ngô Nhĩ đã tham gia phong trào Taliban. Theo Das Erste, Bắc Kinh từ lâu đã tách ra khỏi vấn đề Afghanistan, cho phép các nước phương Tây giải quyết các vấn đề. Vào những năm 90 của thế kỷ trước, Trung Quốc đã rút hoàn toàn các nhà ngoại giao khỏi Afghanistan và chỉ nối lại quan hệ ngoại giao với Kabul vào năm 2002.

“Dù muốn hay không, Taliban đã trở thành một lực lượng chính trị không thể bỏ qua. Do đó, các nước tham gia đàm phán như Nga, Iran và Trung Quốc đang cố gắng giúp chính phủ Afghanistan và Taliban tìm ra một thỏa hiệp”, ông Fan Hongda nói.

Das Erste cho biết, kể từ năm 2019, Trung Quốc đã tiếp đón một nhóm các thủ lĩnh Taliban. Người ta biết rất ít về các chi tiết của các cuộc đàm phán này. Theo Das Erste, Afghanistan là “một điều thú vị” đối với Bắc Kinh từ quan điểm kinh tế đến chính trị. Quay trở lại năm 2008, các tập đoàn Trung Quốc đã mua quyền đối với 2 mỏ đồng lớn nhất của Afghanistan, và vào năm 2011, nước này đã ký thỏa thuận với Kabul trong 25 năm về thăm dò và sản xuất dầu.

Theo ông Fan Hongda, lợi ích duy nhất của Trung Quốc là duy trì sự ổn định ở Afghanistan. Chuyên gia này đảm bảo rằng Trung Quốc sẽ không trở thành một trung tâm quyền lực thay thế ở Trung Đông. Đồng thời, Afghanistan có vai trò quan trọng đối với dự án “Con đường Tơ lụa” của Trung Quốc.

Trước đó, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị trong tháng 7 cảnh báo rằng nhiệm vụ quan trọng nhất hiện nay tại Afghanistan là “duy trì ổn định và ngăn ngừa chiến tranh, hỗn loạn”. Ngoài ra, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc vào hôm 9/7 tuyên bố, Mỹ cần tôn trọng cam kết “ngăn ngừa viễn cảnh Afghanistan trở thành thiên đường của khủng bố”.

Tạp chí Long War thu thập dữ liệu cho thấy Taliban đã chiếm thêm nhiều khu vực tại Afghanistan trong những tháng gần đây. Vào đầu tháng 5, Taliban kiểm soát 73 quận và đến nay đã chiếm 204 trên tổng số 407 quận tại Afghanistan.

Trong khi, Bắc Kinh quan ngại bất ổn tại Afghanistan có thể ảnh hưởng đến các dự án trị giá 60 tỉ USD thuộc Hành lang kinh tế Trung Quốc-Pakistan.

Ông Asfandyar Mir tại Đại học Stanford của Mỹ nhấn mạnh: “Tình hình tại Afghanistan là nhân tố quan trọng với an ninh của Hành lang Kinh tế Trung Quốc - Pakistan”.

Cũng theo ông Fan Hongda, “bất ổn tại Afghanistan có thể lan sang các quốc gia khác và gây rối loạn khu vực. Trung Quốc không muốn thế vai trò của Mỹ nhưng hy vọng tạo điều kiện thuận lợi cho hòa bình và ổn định khu vực bởi có nhiều lợi ích tại đây”.