Do gỗ Trung Quốc bị Mỹ đánh thuế cao nên có hiện tượng doanh nghiệp Trung Quốc lập mới tại Việt Nam hoặc cấu kết với người Việt mượn xuất xứ Việt Nam để xuất vào Mỹ nhằm né thuế.

Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam vừa có văn bản gửi liên bộ Công Thương, Tài chính, Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn vì lo ngại việc gỗ Trung Quốc "núp bóng" Việt Nam xuất đi Mỹ.

Theo Hiệp hội, hiện tượng này khiến nguy cơ Mỹ có thể áp các biện pháp phòng vệ với sản phẩm gỗ của Việt Nam tương tự sản phẩm gỗ của Trung Quốc đang bị đánh thuế cao khi vào thị trường Mỹ.

Hiệp hội gỗ cảnh báo thủ đoạn trá hình để nhập gỗ Trung Quốc vào Việt Nam gia công sau đó xuất đi Mỹ (Ảnh minh họa).

Cụ thể, theo Hiệp hội, 2 năm trở lại đây, Mỹ áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại đối với một số mặt hàng gỗ và sản phẩm gỗ xuất khẩu của Trung Quốc bằng biện pháp áp thuế chống bán phá giá, trợ cấp cao với mức thuế từ 55% đến gần 200% đối với một số mặt hàng như gỗ dán, tủ bếp, tủ nhà tắm, sofa gỗ,… Với việc kiểm soát này, một số doanh nghiệp Trung Quốc đã chuyến hướng đầu tư hoặc tìm các biện pháp để lẩn tránh mức thuế trên. Trong đó, Việt Nam có thể được chọn là một trong những điểm đến.

Theo thống kê của Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam, giá trị xuất khẩu của ngành gỗ tăng mạnh trong 2 năm trở lại đây là một điều đáng mừng. Nhưng điều đó cũng tiềm ẩn những yếu tố rủi ro do giá trị xuất khẩu tăng ở các mặt hàng mà Mỹ đang áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại đối với Trung Quốc.

Số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan cho thấy, trong 3 tháng đầu năm nay, giá trị xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ của Việt Nam đạt trên 3,788 tỷ USD, tăng gần 45% so với cùng kỳ năm ngoái.

Trong đó, xuất khẩu sang thị trường Mỹ đạt trên 2,29 tỷ USD, tăng tới 77,02% so với cùng kỳ năm 2020, chiếm 61% tổng kim ngạch xuất khẩu của toàn ngành gỗ (tỷ lệ này của cùng kỳ năm 2020 là 50%).

Ở chiều nhập khẩu, trong 3 tháng đầu năm, Việt Nam nhập khẩu gần 729 triệu USD mặt hàng gỗ, tăng 37,2% so với cùng kỳ năm 2020. Trong đó, thị trường Trung Quốc đạt 225 triệu USD, tăng trên 50%, chiếm 31% tổng giá trị nhập khẩu.

Hiệp hội khẳng định, các mặt hàng nhập nhiều từ Trung Quốc gồm gỗ dán 49,27 triệu USD tăng 71%; khung ghế gỗ sofa 36,70 triệu USD, tăng 46%; bộ phận tủ bếp, tủ nhà tắm nhập 30,17 triệu USD, tăng 41%. Đây là các mặt hàng bị Mỹ áp thuế chống bán phá giá và trợ cấp khi xuất khẩu từ Trung Quốc.

Hiệp hội cũng chỉ ra các chiêu thức của doanh nghiệp nhập gỗ tại Trung Quốc là nhập một số bộ phận, chi tiết của các sản phẩm tủ bếp, tủ nhà tắm (những mặt hàng rủi ro cao) từ Trung Quốc về Việt Nam.

Chiêu thức thông dụng nhất là mở công ty ở Việt Nam trong khoảng 1-2 năm gần đây, sau đó nhập khẩu mặt hàng bộ phận tủ bếp, tủ nhà tắm, gỗ dán, rồi gia công, lắp ráp thành sản phẩm hoàn chỉnh (hàm lượng gia công rất ít) để xuất khẩu sang Mỹ.

Thứ hai là công ty tại Việt Nam nhập bộ phận các mặt hàng có yếu tố rủi ro về Việt Nam, mua bán lòng vòng qua các công ty khác nhau. Các bộ phận mặt hàng này sau đó sẽ tập hợp lại một công ty, công ty này lắp ráp và lấy danh nghĩa sản phẩm sản xuất của mình để xuất khẩu sang Mỹ.

Dù chưa có kết quả kiểm chứng chính xác những thông tin trên, với giá trị nhập khẩu, xuất khẩu mặt hàng rủi ro ngày một tăng thời gian gần đây, Hiệp hội đề nghị liên Bộ tổ chức thanh tra, kiểm tra đột xuất đối với các doanh nghiệp có dấu hiệu nghi ngờ để có biện pháp ngăn chặn và xử lý tránh việc bị Mỹ áp thuế chống bán phá giá, trợ cấp đối với toàn ngành.