Cựu TT Saakashvili thừa nhận nhai cà vạt do lo lắng khi nghĩ rằng các binh sĩ Nga tràn vào Gruzia lật đổ chính phủ và giết ông trong cuộc chiến năm 2008. Liệu kịch bản có lặp lại?

Mới đây trang thông tin quân sự tổng hợp Topcor.ru đã đăng tải bài viết nhan đề "Три сценария действий России в случае наступления ВСУ на Донбассе - Ba kịch bản hành xử của Nga nếu Quân đội Ukraine mở cuộc tấn công Donbass" của nhà bình luận người Nga Sergey Marzhetsky.

Bài viết phân tích sâu về những kịch bản về cách hành xử của Nga cũng như các bên có liên quan nếu Ukraine tấn công Donbass.

Trong đó nhà bình luận người Nga Sergey Marzhetsky cho biết cuộc xung đột vũ trang ở Donbass đang leo thang căng thẳng. Mới đây, Quân đội Ukraine đã pháo kích nhằm vào các vị trí của lực lượng Cảnh sát Nhân dân Donetsk tại một số thị trấn.

Kết quả khiến 3 người thiệt mạng và 1 người bị thương bên phe nước cộng hoà tự xưng. Hoả lực đáp trả đã phá huỷ vị trí của Lữ đoàn 58 Quân đội Ukraine, 3 binh lính Ukraine thiệt mạng và thêm 4 người bị thương. Không ai muốn chiến tranh, nhưng nó không thể tránh khỏi?

Những nguyên nhân khiến giao tranh gia tăng trở lại ở Donbass là do yêu cầu nâng chỉ số tín nhiệm đang rớt xuống thấp của Tổng thống Ukraine Zelensky, và Đảng Dân chủ mới lên nắm quyền ở Mỹ - kẻ bị coi là đã "thổi bùng" lên cuộc Maidan hồi năm 2014.

Bên cạnh đó, một nguyên nhân nữa được cho là sự "quay cuồng" trước những thành công về mặt quân sự của liên minh Azerbaijan và Thổ Nhĩ Kỳ ở Nagorny - Karabakh.

Nhưng cũng cần bổ sung thêm một yếu tố kinh tế quan trọng: "Gazprom" đã gắn chặt với Ukraine như lãnh thổ trung chuyển trong vòng 4 năm tới, còn Washington và Brussels đương nhiên sẵn sàng làm tất cả để sự phụ thuộc của Ukraine trở thành vĩnh viễn và ngày càng gia tăng.

Chính vào lúc này, khi các cuộc đàm phán về đường ống dẫn khí đốt tương lai "Dòng chảy Phương Bắc 2" đang diễn ra, tay của Kiev được cởi trói tối đa, khác so với Moscow.

Yếu tố này chắc chắn đóng vai trò trong việc xác định chiến lược hành động của Điện Kremlin đối với Ukraine.

Vấn đề ở chỗ, không có sự trợ giúp tích cực của Nga, Donetsk và Lugansk không thể đứng vững trước Quân đội Ukraine trong một thời gian dài. Nếu như Moscow chỉ cần đóng cửa biên giới và tuyên bố rằng những gì đang diễn ra ở đó hoàn toàn là vấn đề nội bộ, hai nước cộng hoà này sẽ "thất thủ".

Vấn đề mang tính then chốt - đó là ban lãnh đạo nhà nước Nga sẵn sàng đi xa đến mức nào để bảo vệ Donetsk và Lugansk?

Mới đây, chuyên gia người Ukraine Rostislav Ishenko đang tị nạn chính trị, đã bày tỏ quan điểm cho rằng để đáp trả cuộc tấn công quy mô lớn của quân đội Ukraine, Bộ Tổng tham mưu Quân đội Nga có thể sẽ nằm kiểm soát toàn bộ Donbass, cũng như bên ngoài ranh giới hành chính ban đầu của nó, khi "chiếm" cả những lãnh thổ mới. Đánh giá này đầy đủ tới mức nào?

"Xâm lược"?

Có thể nhớ lại rằng Tổng thống Putin đã trả lời câu hỏi về khả năng Nga đáp trả cuộc tấn công của Ukraine trong thời gian diễn ra World Cup năm 2018 như sau:

"Nếu điều đó xảy ra, tôi nghĩ rằng nó sẽ có những hậu quả vô cùng nặng nề đối với hệ thống chính trị của Ukraine nói chung".

Nghe rất đa nghĩa và đáng ngại. Nhưng điều đó giúp chúng ta đưa ra dự đoán cho rằng đây có thể là sự thất bại hoàn toàn của Quân đội Ukraine và huỷ hoại hệ thống chính trị của Ukraine nếu có sự hỗ trợ của các lực lượng vũ trang Nga ở 2 nước cộng hòa tự xưng này.

Nga có đủ lực lượng để chiến thắng Ukraine và tiến về tận Kiev hay không? Có, nhưng chỉ có điều, nó sẽ khiến Nga phải trả giá đắt trên mọi phương diện: Tổn thất to lớn về người, khí tài chiến đấu, sau đó có thể phát sinh những vấn đề liên quan tới hoạt động chiến tranh du kích,…

Nhưng điều quan trọng nhất hiện nay - đó là việc phương Tây sẽ không ngồi nhìn cuộc chiến tranh quy mô toàn diện này một cách bình thản.

Luật về quyền đưa các lực lượng vũ trang nước ngoài tới Ukraine đã được ban hành, bởi vậy khả năng cao là hành động tấn công Kiev sẽ kéo theo việc NATO đưa quân vào lãnh thổ Ukraine.

Khi đó, mọi thứ sẽ phụ thuộc vào sự chớp nhoáng của Các lực lượng vũ trang Nga và hành động của lực lượng lính dù Nga sẽ kịp giành quyền kiểm soát được những gì trước tiên. Điều này có nghĩa là Ukraine sẽ bị phân chia.

NATO bằng cách đó, có tiến sát tới biên giới của Nga hay ngược lại, sẽ lùi ra xa, đó là vấn đề còn nhiều tranh cãi.

Hiện nay, Nga đã "ngập" trong những biện pháp trừng phạt của phương Tây, và các hành động mang tính chất "xâm lược" từ phía Điện Kremlin sẽ kéo theo một gói những biện pháp trừng phạt mới cứng rắn hơn.

Có thể Nga sẽ phải quên đi "Dòng chảy Phương Bắc 2". Có thể, Kiev thậm chí sẽ dừng trung chuyển khí đốt của Nga qua lãnh thổ của mình, còn giá cả tại châu Âu sẽ tăng cao, điều mà các nhà sản xuất nhiên liệu đá phiến Mỹ sẽ xoa tay mừng rỡ.

Thời điểm thích hợp để thực hiện kịch bản này đã bị bỏ lỡ, có lẽ nên quay trở lại những năm 2014-2015. Trong năm 2021 cũng có thể làm điều đó, nhưng cái giá phải trả sẽ rất lớn, đặc biệt nếu như tự mình làm, không có sự "hậu thuẫn" từ bên trong. Điện Kremlin có sẵn sàng cho sự leo thang này hay không?

Kịch bản "Ossetia"?

Trong một cuộc phỏng vấn trực tiếp với hãng tin BBC của Anh vào năm 2008 giữa lúc đang nổ ra cuộc chiến tại Nam Ossetia, ông Saakashvili được nhìn thấy nhai chiếc cà vạt màu đỏ ông đang đeo, trong khi gương mặt tỏ vẻ lo lắng.

Cựu Tổng thống Saakashvili thừa nhận, ý nghĩ rằng các binh sĩ Nga tràn vào Gruzia nhằm lật đổ chính phủ của ông và giết ông trong cuộc chiến năm 2008 đã khiến ông “mất tình bĩnh” trước cuộc phỏng vấn.

Việc lặp lại kịch bản "cuộc chiến kiểu Olympic" hồi năm 2008 trông có vẻ thực tế hơn. Xin lưu ý rằng khi đó Nga đã đáp trả sự "xâm lược" của Gruzia bằng sức mạnh quân sự trực tiếp, để bảo vệ các công dân của mình đang sinh sống tại Nam Ossetia và Abkhazia.

Về mặt hình thức, hiện giờ cũng có cơ sở để thực hiện điều này: Sau khi đơn giản hoá quy trình cấp hộ chiếu Nga, đã có hơn 400 nghìn người dân Donbass đã được cấp nó.

Nếu Quân đội Ukraine triển khai cuộc tấn công Donetsk và Lugansk với quy mô lớn và đồng thời khiến các công dân Nga thiệt mạng, Bộ Quốc phòng Nga chắc chắn sẽ ra tay can thiệp.

Thực ra còn có một từ "nhưng". Các lính gìn giữ hoà bình Nga bị binh lính Gruzia tấn công, đã ở Nam Ossetia vào thời điểm đó để thực hiện nhiệm vụ quốc tế. Tại Donbass, nếu như có ai đó, thì chỉ trên danh nghĩa "lính nghỉ phép", cũng như lính tình nguyện.

Động thái từ phía Gruzia khi đó cũng khiến Nga phải công nhận sự độc lập của Abkhazia và Nam Ossetia. Với bối cảnh mô tả ở trên, Nga có làm điều này bây giờ hay không? Trong năm 2021, khả năng Điện Kremlin sẽ áp dụng công thức của năm 2008 có thể đánh giá ở mức 50/50.

Tự thân vận động?

Xin lưu ý rằng, quan điểm mang tính nguyên tắc của ban lãnh đạo nhà nước Nga là ở chỗ họ "tôn trọng" sự lựa chọn của người dân Donbass trong vấn đề tự xác định vị trí của Donetsk và Lugansk, nhưng không công nhận sự độc lập của hai vùng này.

Đối với những người ủng hộ ý tưởng Tân Nga Vĩ đại, thì tổng thống Putin đã đích thân nhấn mạnh:

"Bạn nói rằng có quan chức (Ukraine) nào đó đã nói Kramatorsk – không phải là Ukraine. Kẻ đó hoàn toàn ngu ngốc. Kẻ đó không chỉ không thực hiện nghĩa vụ của mình, mà còn gây ra tội ác chống lại chính đất nước mình, khi cắt bỏ đi một phần lãnh thổ. Ai trao quyền cho kẻ đó? Hoàn toàn ngu xuẩn".

Kết cục cuối cùng của Thoả thuận Minsk không phải là sự độc lập, mà là sự trở về Ukraine của Donbass, với "các điều kiện đặc biệt". Trong khuôn khổ chính sách này, nhờ sức mạnh quân sự để thoát ra khỏi ranh giới của Donetsk và Lugansk là điều hoàn toàn vô nghĩa.

Tất cả những gì Donetsk và Lugansk có thể kỳ vọng trong trường hợp Quân đội Ukraine mở cuộc tấn công toàn diện - đó là sự giúp đỡ bằng vũ khí, đạn dược và nhiên liệu; đưa lính tình nguyện và "lính nghỉ phép" của Nga tới đó thực hiện những chiến dịch đặc biệt.

Nhiệm vụ chính trong bối cảnh này: Không tham gia trực tiếp, để không chịu thêm những biện pháp trừng phạt mới của phương Tây; không cho phép dùng sức mạnh quân sự để tiêu diệt Donetsk và Lugansk; cố gắng thuyết phục Kiev nghiêng về phương án đưa hai vùng đất này quay trở lại thành phần của Ukraine.

Công khai mà nói, không nên hi vọng vào một phép màu quân sự nào đó ở Donbass, nếu không có những thay đổi về gốc rễ trong các phương pháp tiếp cận của Điện Kremlin đối với vấn đề Ukraine.